06 mar Dzień kobiet 2021 – szczęśliwa kobieta. Dlaczego warto zakochać się w czekoladzie?
W 2016 roku w dużym przeglądzie systematycznym (przegląd ponad 900 prac) wykazano, że kakao ( ale także herbata i kawa) może mieć działanie ochronne przed depresją. Ja oczywiście skupię się na kakao, choć perspektywa dobrej kawy z kostką gorzkiej czekolady jest bardzo kusząca….
Czekolada gorzka i mleczna
Kakao i to z niego jest produkowane (czyli czekolada) to prawdziwy i smaczny sposób na radzenie sobie ze stresem i napięciami. Dzieje się tak ponieważ kakao i jego produkty pochodne zawierają szeroki zakres fitoskładników do których należą metyloksantyny i flawan-3-ole (w tym proantocyjanidyny). W kakao mamy szereg związków o działaniu psychofarmakologicznym. Należą do nich klowamid (N-kawoilo-3-O-hydroksytyrozyna nadający ziarnom kakao cierpki smak, aminy biogenne i flawonoidy. Klowamid ma działanie przeciwzapalne hamując uwalnianie cytokin prozapalnych i czynników transkrypcyjnych o charakterze zapalnym (jak NF-κB). Aminy biogenne kakao to tyramina, tryptamina i fenyloetyloamina. Ta ostatnia jest potocznie nazywana „narkotykiem miłości”. Oczywiście nie można jej obwiniać za nałogową miłość do czekolady – jest jej w kakao stosunkowo mało i raczej przyczyn nałogowego wilebienia czekolady trzeba szukać gdzie indziej. Innym składnikiem jest andramid – jest ona obecny tylko w produktach z kakao gdzie nie zastosowano wysokich temperatur prażenia ziaren. Andramid i spokrewnione z nim N-acyloetanoloaminy, (takie jak N-oleiloetanoloamina i Nlinoleoiloetanoloamina) są endokannabinoidami zapewniając przyjemnie uczycie relaksu po zjedzeniu czekolady.
Ciekawym składnikiem czekolady jest salsolinol, który jest składnikiem występującym w kakao w stężeniu 20–25 µg / g. Ten składnik wiąże się do receptora dopaminy D3, modulując prawdopodobnie nastrój.
Dlaczego czekolada działa „na nerwy”.
Związek między kakao lub czekoladą a nastrojem jest bardzo silny, choć w masowej prasie są przeceniany. Wiemy, że coś jest na rzeczy ale nadal nie w pełni rozumiemy jakie są mechanizmy modulacji zachowania, poznania i nastroju przez związki zawarte w kakao.
Spójrzmy na badania kiedy przez 4 tygodnie podawano grupie badanej ( składającej się z młodych kobiet i mężczyzn) 1,4 g ekstraktu kakaowego w ciągu dnia (łącznie 645 mg polifenoli / dzień), uzyskano znaczną poprawę nastroju w porównaniu z grupą kontrolną ( młodych osób jedzących te same posiłki co grupa badana bez dodanego ekstraktu z kakao). Osoby z grupy badanej miały też w krwi podwyższoną zawartość markera aktywności dopaminergicznej – kwas 3-metoksy-4-hydroksyfenylooctowy, co zdaniem autorów tłumaczy lepszy nastrój osób z tej grupy .
Inni badacze proponowali swoim pacjentom zjedzenie przekąski z mlecznej czekolady ( w jednej grupie), a w drugiej przekąski z gorzkiej czekolady. Okazało się że….. ta słodka , mleczna przyniosła pacjentom zmniejszenie uczucia niepokoju. Choć to badanie raczej jest odosobnione ( bo zwykle czekolada gorzka działa lepiej) warto wiedzieć że i ta mleczna może przynieść odrobinę odprężenia
Działa także czekolada w płynie! W kolejnym badaniu uczestnicy otrzymali 20 g napoju czekoladowego zawierającego różną zawartością związków aktywnych związków polifenolowych (500, 250 lub 0 mg (placebo); obydwa napoje zawierały tę samą zawartość teobrominy i kofeiny). Po
30 dni picia poproszono pacjentów by za pomocą specjalnych skal ocenili swój spokój, zadowolenie z życia i funkcje poznawcze. Okazało się, że u tych osób którzy pili napój czekoladowy o najwyższej koncentracji polifenoli uzyskano deklarację najlepszej oceny nastroju ( spokoju) i najlepszy wynik zadowolenia.
W innych badaniach zdrowi ochotnicy pili trzy napoje kakaowe dziennie zawierające różne ilości związków aktywnych ( flawonów kakaowych -46 mg, 520 mg, 994 mg, przy podobnej zawartości kofeiny i teobrominy). Okazało się, że te napoje o wysokiej zawartości flowonów kakaowych silnie zmniejszyły uczucie zmęczenia psychicznego i poprawiły wydajność podczas wymagających rozwiązywania testów poznawczych. Co ciekawe 520 mg związków flawonowych – czyli średnia zawartość tych związków w produkcie okazała się najbardziej korzystna dla poprawy nastroju .
Czekolada szczególnie dobra dla starszych kobiet
Nie ma wątpliwości, że gdy tylko nie ma przeciwskazań ( np. wrażliwość na histaminę) osoby starsze odniosą szczególne dobre efekty z jedzenia czekolady.
Wykazano że w tej grupie wiekowej składniki czynne zawarte w ziarnie kakaowym poprawiają funkcje poznawcze, pamięć i to u osób u których te funkcje były zaburzone postępującą demencją. Wystarczyły 2 miesiące by w takiej grupie osób odnotowano poprawe funkcji poznawczych.
Konkludując – niezależnie od wieku poświętujmy tegoroczny dzień kobiet taką formą czekolady jaką lubimy. Dobry nastrój potwierdzony naukowo.
Photo by Jordane Mathieu on Unsplash
Ibero-Baraibar I, et al. J Nutr 2016. doi:10.3945/jn.115.222828; Roowi S, et al J Agric Food Chem 2010; 58: 1296–1304
García-Blanco T, et al. J Affect Disord 2017; 224: 61–68
Martin FJ, Antille N, Rezzi S, Kochhar S. Everyday eating experiences of
chocolate and non-chocolate snacks impact postprandial anxiety, energy and emotional States. Nutrients 2012; 4: 554–567 Baggott MJ, Childs E, Hart AB, De Bruin E, Palmer AA, Wilkinson JE, De
Wit H. Psychopharmacology of theobromine in healthy volunteers. Psychopharmacology (Berl) 2013; 228: 109–118
Mastroiacovo D, Raffaele A, Pistacchio L et al. (2015) Am J Clin Nutr 101, 538–548.