29 gru Sportowiec z celiakią i widmo osteoporozy
Osteoporoza jest chorobą, która najczęściej kojarzy się z osobami w podeszłym wieku, tymczasem grupą szczególnie narażoną na tę chorobę są kobiety uprawiające regularny, intensywny wysiłek fizyczny.
Zmniejszenie produkcji estrogenów powoduje zwiększoną aktywność osteoklastów – komórek kości odpowiedzialnych za ich „rozpuszczanie”. Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem jest zmniejszona podaż wapnia z dietą. Niskie stężenie wapnia we krwi będzie pobudzać osteoklasty do uwolnienia wapnia z tkanki kostnej. Proces ten jest procesem fizjologicznym i reguluje stężenie wapnia w naszym organizmie. Niestety, przy permanentnym niedoborze tego pierwiasta ubytki w tkance kostnej mogą prowadzić do osłabienia jej struktury i są przyczyną rozwoju osteoporozy.
Grupą szczególnie narażoną na tę chorobę są kobiety uprawiające regularny, intensywny wysiłek fizyczny. Bardzo często u młodych atletek występują zaburzenia hormonalne, objawiające się nieprawidłowościami cyklu menstruacyjnego. Może być to związane z wahaniami hormonalnymi związanymi z ograniczeniem kalorii w diecie oraz intensywnym treningiem. Coraz częściej opisuje się również związek zaburzeń hormonalnym u mężczyn, takich jak zmiejszenie produkcji testosteronu, pod wpływej bardzo intensywnego wysiłku fizycznego.
Rola zaburzeń stężenia testosteronu i osteoporozy u czynnich sportowców nie została jeszcze dobrze opisana. Wydaje się jednak, iż niezależnie od płci niski poziom wapnia może stanowić czynnik ryzyka rozwoju osteoporozy. Jak już wiadomo, organizm próbuje kompensować stężenie wapnia we krwi uwalniając go z tkanki kostnej. Szacuje się, że zapotrzebowanie na wapń u czynnych sportowców może być znacznie większe niż u ludzi nieuprawiających intensywnego wysiłku fizycznego. Należy pamiętać, iż wapń stanowi niezbędny element wielu procesów fizjologicznych naszego organizmu. Jednym z nich jest umożliwienie skurczu mięśni. Sportowcy cierpiący na nadwrażliwość na gluten lub chorzy na celiakię bedą mieli zaburzone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowanego i pomimo odpowiedniej podaży z diety, będą cierpieć na jego przewlekły niedobór. Niedobór ten będzie uzupełniany wapniem pochodzącym z rozpuszczania kości przez osteoklasty. Atleci cierpiący na celiakię powinni więc poważnie rozważyć dodatkową suplementację wapnia oraz monitorować ubytki kostne mogące powstać na skutek zmiejszonego wchałaniania tego pierwiastka.
Autor: Dominika Maciejewska
Źródło: Katherine Kunstel. Calcium requirements for the athlete. 2005; 4: 203-206.
A. D. Keen, B. L. Drinkwater. Irreversible bone loss in former amenorrheic athletes. 1997; 7: 311-315.
fot. Steve McFarland [CC BY-SA 2.0