28 sty Załoba w zamknięciu -depresja i inne powikłania po koronawirusie w pandemii.
Nie wiemy kiedy COVID 19 się skończy. W prognozach obejmujących optymistyczne założenia uzyskania odporności – prognozuje się wiele miesięcy.Przy złym scenariuszu może być dłużej. Oczywiście pojawia się pytanie jakie są długotrwałe skutki zakażenia koronawirsem. Oraz czy możliwe są powikłania po kornawirusie w postaci depresji czy innych powikłań. W tym wpisie zajmę się neurologicznymi i psychiatrycznymi powikłaniami po koranowirusie.
Długotrwałe skutki zakażenia koronawirsem – powikłania neurologiczne
Objawy oddechowe SARS ‐ CoV ‐ 2 są dobrze udokumentowane i znane. Tymczasem okazuje się, że niemal od początku pandemii, pacjenci zgłaszają objawy neurologiczne – czyli utratę węchu i smaku (jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów zakażenia wirusem) i psychiczne. Warto jednak podkreślić, że dolegliwości neurologiczne występowały znacznie rzadziej niż typowe objawy ze strony układu oddechowego takie jak kaszel (82% pacjentów) i duszność (31% pacjentów).
Na szczęście stosunkowo niewielu pacjentów ma bardzo poważne powikłania neurologiczne po zakażeniu koronawirusem – takie jak zaburzenia świadomości i encefalopatia. Szukałam w literaturze słynnej „mgły covidowej” ale to pojęcie istnieje w potocznym obiegu i niekoniecznie ma swoje odzwierciedlenie w medycynie opartej na faktach. Wydaje się, że do worka „mgły” można zaliczyć lżejsze powikłania neurologiczne (opisywane w literaturze), jak zaburzenia świadomości, luki w pamięci czy pogorszenie sprawności w myśleniu. Te dosyć często obserwowane powikłanie po koronawirusie są na szczęście przemijające. Notowano je już na początku pandemii, wtedy badania wykazały, że ponad jedna trzecia pacjentów miała problemy neurologiczne na wczesnym etapie choroby (36,4% z nich). Dwoma najczęściej zgłaszanymi był ból głowy (17% pacjentów) i zawroty głowy (13% pacjentów ).
A zaburzeniami obserwowanymi po koronawirusie były dezorientacja (9% pacjentów) i ból głowy (8%).
Niestety możliwe są także bardzo ciężkie powikłania neurologiczne w przebiegu choroby – w badaniu z udziałem 221 pacjentów u 6% wystąpił udar niedokrwienny, czy krwotok po zakrzepicy żył mózgowych.
Długotrwałe skutki zakażenia koronawirsem – powikłania psychiczne
Mam przed sobą bardzo świeży przegląd systematyczny obejmujący 43 badania obejmujące zdrowie psychiczne i COVID. Wśród nich były badania, gdzie oceniano zarówno osoby chore na COVID jak i osoby zdrowe czy osoby chore psychicznie (ale bez COVID) i personel medyczny. Generalnie oceniano
a) zdrowie psychiczne pacjentów z potwierdzonym zakażeniem COVID-19 (2 badania kliniczne),
b) zdrowie psychiczne osób zdrowych – pracowników opieki zdrowotnej narażonych na traumatyczny stres lub zwykłych „Kowalskich” zmagających się z pandemią,
c) osoby ze schorzeniami psychicznymi przebywające w izolacji.
Depresja i COVID
W dwóch badaniach dotyczących pacjentów z COVID-19 stwierdzono wysoki poziom objawów stresu pourazowego (PTSS) (96,2%) i istotnie wyższy poziom objawów depresyjnych (p = 0,016). To bardzo niepokojące wyniki bo mogą pokazywać, że osoby po przebytym COVID 1 mogą zmagać się z objawami depresji wywołanymi przez wirusa SARS CoV2. U osób, które przechorowały COVID obserwuje się zwiększoną częstość występowania depresji (29,2%) w porównaniu z osobami, które nie chorowały i przebywają na kwarantannie.
Pacjenci z wcześniej występującymi zaburzeniami psychicznymi (takie jak depresja, zaburzenia afektywne dwubiegunowe i schizofrenia ) zgłaszali pogorszenie objawów psychiatrycznych. I tak 7,5% osób zgłosiło nasilenie zaburzeń odżywiania, 56,2% zgłosiło dodatkowe objawy lękowe.
Od pogorszenia zdrowia psychicznego nie była także wolna grupa pracowników służby zdrowia. Wśród nich wykazano nasilenie objawów depresji / depresji, lęku, stresu psychicznego i słabej jakości snu. Kiedy oglądam reportaże BBC z linii frontu walki z brytyjskim wariantem COVID – to po prostu widać te wyniki, ludzie są na krawędzi. I tak
Personel chirurgiczny (w stosunku do badan zdrowia psychicznego sprzed pandemii) zmaga się z istotnie wyższym stopniem lęku, lęku przed snem i zaburzeniami depresyjnymi.
Pracownicy medyczni z pierwszej linii (izby przyjęć) mają większe ryzyko trudności w zasypianiu i znacznie szybciej budzili się.
Wszyscy pracownicy służby zdrowia: podwyższone ryzyko bezsenności, zwiększone ryzyko niepokoju (szczególnie wśród kobiet), podwyższone ryzyko depresji.
Zdrowie psychiczne zwykłych „Kowalskich” w pandemii
Badania opinii publicznej ujawniły gorsze samopoczucie psychiczne i wyższe wskaźniki występowanie lęku i depresji w porównaniu z okresem sprzed COVID-19.
Wyższe ryzyko wystąpienia pogorszonych objawów psychiatrycznych i / lub złego samopoczucia psychicznego, obejmuje kobiety (płeć żeńską) oraz osoby które zgłaszają gorsze samopoczucie, a także te które zmagały się z traumą choroby najbliższych krewnych z COVID-19 .
Photo by engin akyurt on Unsplash
literatura
Neurological Manifestations of COVID‐19: A systematic review and current update Acta Neurol Scand. 2020 Jun 2 : 10.1111/ane.13266. doi: 10.1111/ane.13266 [Epub ahead of print]
Brain Behav Immun . 2020 Oct;89:531-542. doi: 10.1016/j.bbi.2020.05.048. Epub 2020 May 30.
COVID-19 pandemic and mental health consequences: Systematic review of the current evidence