28 gru Jak się żywić w zespole jelita drażliwego (IBS). Cz 1 Kłopotliwe pokarmy
Przewód pokarmowy (GI) przetwarza od 8 do 9 l płynu dziennie z wydajnością wchłaniania zwrotnego (reabsorbcji) 98%, a więc zaledwie 100 do 200 ml „wędruje” do mas kałowych. Jelito „wydobywa” z pożywienia również składniki odżywcze, witaminy i minerały , usuwając „odpady” w wyniku specjalnego „ciągu” działań układu hormonalnego, immunologicznego, nerwowego
W jaki sposób wywołuje objawy ze strony układu pokarmowego w IBS? Krótko mówiąc dlaczego czasem boli po jedzeniu?
Po pierwsze dlatego że pokarm ( zawarte w nim antygeny) może wywołać rekcję immunologiczną (określaną jako nadwrażliwość pokarmowa),
Po drugie może działać bezpośrednio, ponieważ zawiera różne cząstki chemiczne które mogą drażnić nabłonek jelitowy poprzez bezpośredni – tak działają np. salicylany.
po trzecie mogą nasilać fermentację .
U osób chorych (albo podatnych) antygeny pokarmowe mogą wywołać stan zapalny o niskim stopniu nasilenia, który się zmienia motoryczną i sensoryczną funkcję jelita.
Czy ból po posiłku to typowy problem osób z „wrażliwymi „ jelitami?
Tak, ponad 60% pacjentów z IBS zgłasza wystąpienie lub pogorszenie objawów po posiłkach, w ciągu 15 minut po posiłku zgłasza 28% i w ciągu 3 godzin – 93% tych pacjentów .
Większość pacjentów z IBS (84%) zgłasza problemy po zjedzeniu określonych potraw, większość zgłasza występowanie nietolerancji pokarmowych. Pacjenci starają się zidentyfikować i usuwać te produkty żywnościowe, których nie tolerują: badanie przekrojowe wykazało, że 62% pacjentów z IBS ogranicza lub wyklucza niektóre produkty z diety.
Czy są jakieś najbardziej kłopotliwe pokarmy w IBS?
Tak są to
- Węglowodany (cukry) proste
- Salicylany
- Tłuszcze
- Pszenica i inne zboża zawierające ( gluten i inne prolaminy)
- Mleko
Dlaczego cukry proste są nieodpowiednie dla osób z zespołem jelita drażliwego?
Węglowodany proste pogorszają objawy ponieważ są osmotycznie aktywne, co oznacza że „ściągją „ wodę do odcinka dystalnego jelita powodując ból i dyskomfort. Po drugie cukry proste ( ale także i te bardziej złożone) przyczyniają się do nasilenia fermentacji bakteryjnej okrężnicy, w wyniku czego powstają gazy: wodór, dwutlenek węgla, metan. To zła wiadomość dla osób walczących ze wzdęciami.
Rozwiązanie dieta low FODMAP , SCD
Wrażliwość na salicylany ( kwas acetylosalicylowy)
Jest definiowana jako niespecyficzna reakcja nadwrażliwości pseudoalergicznej. Objawy nietolerancji kwasu acetylosalicylowego to występowanie tzw. triady salicylanowej, która obejmuje pojawienie się (po spożyciu pokarmów zawierających salicylany) i utrzymujące się : chroniczne zapalenie zatok (Chronic rhinosinusitis (CRS), astma niealergiczna i obrzęk naczynioruchowy, a także obrzęk krtani po kontakcie z substancjami zawierającymi kwas acetylosalicylowy. Dalsze objawy kliniczne nietolerancji salicylanu może obejmować objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak brzucha ból, obrzęk, meteoryzm, zapalenie jelita grubego i biegunka.
Rozwiązanie: dieta ubogosalicynowa
Salicylany znajdują się w wielu produktach spożywczych ale jeśli masz takie objawy musisz unikać min: malin, daktyli, brzoskwini, migdałów, ananasa, pomarańczy..
Wrażliwość na tłuszcze – może być brana pod uwagę u pacjentów z biegunką poposiłkową.
Lipidy hamują motorykę jelita cienkiego i opóźniają pasaż jelitowy co może spowodować zatrzymanie gazu, potem wzdęcia brzucha, obciążenie lipidami dwunastnicy, uczucie „rozdęcia „ jelita w IBS.
Lipidy w zmienionej mikrobiota wpływają na zmiany metabolizmu kwasów żółciowych !!!
Rozwiązaniem jest modyfikacja ilości i jakości tłuszczu w diecie. Stawiamy na tłuszcze dozwolone w diecie FODMAP lub SCD.
Pszenica
Wielu pacjentów zgłasza objawy w odpowiedzi na produkty zawierające gluten lub pszenicę pomimo ujemnej serologii celiakii i prawidłowej histologii. U osób z IBS może być problem z niewykrytą chorobą trzewną (celiakią) lub z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten/pszenicę ( NCGS), która może wywoływać odpowiedź immunologiczną.
Co trzeba zrobić? Diagnostykę w kierunku celiakii i dopiero jeśli zostanie wyeliminowane choroba trzewna, lekarz kieruje na dalszą diagnostykę w kierunku potwierdzenia NCGS.
Ta diagnostyka obejmuje konieczność wprowadzenia diety bezglutenowej, która powinna być utrzymana przez co najmniej osiem tygodni. U większości osób z NCGS poprawa samopoczucia na diecie bezglutenowej jest osiągana w ciągu jednego tygodnia od wykluczenia glutenu z diety.
Jakie badania mogą być pomocne w diagnostyce NCGS: 50% pacjentów ma przeciwciała skierowane przeciw gliadynie w klasie IgG , przy jednoczesnym poprawnym mianie (ilości przeciwciał przeciw anty EmA (ednomysium) w klasie IgA oraz przeciw tranglutaminazie anty TG2 w klasie IgA. To co może być charakterystyczne to bardzo wysoki odsetek osób z dodatnim HLA DQ2 i HLA DQ8 występuje u 40% pacjentów.
Produkty mleczne
Wyklucza produkty z laktozą większość osób z IBS. Czy słusznie? Okazuje się że liczba osób z nietolerancją laktozy jest podobna wśród osób z IBS i osób zdrowych!
Wykluczenie laktozy należy zalecać, gdy występują objawy wrażliwości na laktozę. Czas trwania wykluczenia można ocenić po 4-8 tygodniach.
Wykluczamy :
– Przetworzone mleko krowie zawiera co najmniej 4,7% laktozy ( i mleko innych ssaków).
– Masło można uznać za żywność zawierającą laktozę ( w zależności od procesu przygotowania).
– Osoby z IBS mogą tolerować tradycyjnie przygotowany jogurt, tradycyjnie przygotowany twardy ser. Proces fermentacji i tłuszcze redukują laktozę) . Również dojrzewające sery (ponad dwa lata) są pozbawione laktozy do prawie zera..
Jaka dieta ? w przyszłym tygodniu
Photo by Drew Roberts on Unsplash
[1] World J Gastroenterol 2014 July 21; 20(27): 8837-8845
[2] Gut 2004; 53:1459-1464 [PMID: 15361495 DOI: 10.1136/gut.2003.037697
[3] Am J Gastroenterol 2005; 100: 1550-1557 [PMID: 15984980 DOI: 10.1111/j.1572-0241.2005.41348.x]
[4] Am J Gastroenterol 2006; 101: 1288-1294 [PMID:16771951 DOI: 10.1111/j.1572-0241.2006.00672.x]
[5] Nat Rev Gastroenterol Hepatol 2010; 7: 163-173 [PMID: 20101257 DOI:
10.1038/nrgastro.2010.4]