29 gru Jak poradzić sobie z wysokim poziomem kortyzolu za pomocą właściwie dobranego żywienia? Część 2
Jakie funkcje pełni kortyzol? Kortyzol jest wydzielany w celu zapewnienia wystarczającej ilości energii w organizmie. Ta energia następnie ma być spożytkowana do „pokonania” wroga. Biochemicznie takie przygotowanie do walki odbywa się poprzez podniesienie stężenia glukozy we krwi. W ten sposób kortyzol, zwiększając zawartość glukozy we krwi, czyni nas gotowym na wyzwanie. Potrafimy sprostać stresowej sytuacji (Uwaga! Stresem zwiększającym wydzielanie kortyzolu jest także bardzo duży wysiłek fizyczny, np. ostry trening).To działanie kortyzolu jest jak najbardziej prawidłowe.
Natomiast gdy kortyzol jest wydzielany przewlekle, w zwiększonej ilości, prowadzi do szeregu bardzo poważnych zaburzeń, do których zalicza się:
1. Zwiększona degradacja mięśni szkieletowych. Mięśnie w warunkach HK służą do produkcji glukozy. Kiedy jest potrzeba, żeby w organizmie wytworzyć glukozę, organizm sięga po białka mięśni, przekształcając aminokwasy (czyli budulec mięśni) w glukozę. Ten aspekt HK jest szczególnie niekorzystny dla sportowców. Tłumaczy dlaczego u części z Was trening nie prowadzi do satysfakcjonującego wzrostu masy mięśni, pomimo ostrego treningu i dobrze dobranej ilości białka, węglowodanów i pozostałych nutrientów w diecie. Co gorsze – obniżenie masy mięśni jest jednoznaczne z redukcją tempa przemian metabolicznych, a to prosta droga do jeszcze trudniejszej redukcji masy ciała.
2. Przyspieszone spalanie tłuszczu podskórnego obwodowego, przy jednoczesnym „oszczędzaniu” spalania tłuszczu wisceralnego (brzusznego). Oczywiście taka przemiana nie jest satysfakcjonująca. Redukując masę tłuszczu dbamy o to, by ubyła jego ilość na brzuchu, bowiem tłuszcz wisceralny jest tym tłuszczem, który jest związany z promocją chorób cywilizacyjnych i zjawisk takich jak: insulinooporność i zapalenie. Nasilenie zapalenia (przez kumulację tłuszczu na brzuchu) jest czynnikiem wtórnie napędzającym wyrzut kortyzolu. A więc mamy tu do czynienia z „samonapędzającym się” zjawiskiem – HK stymuluje utrwalenie odkładania tłuszczu na brzuchu ,co w konsekwencji „podkręca” wyrzut kortyzolu.
3. Wzrost łaknienia i apetytu. Mechanizm jest prosty – jeśli masz wysokie stężenie kortyzolu we krwi, to oznacza, że jesteś w sytuacji stresowej. A stres potrzebuje zwiększonej ilości energii. Dlatego poprzez kortyzol organizm aktywuje pobór energii, stymulując apetyt. A że najszybciej trawi się i wchłania glukoza, HK stymuluje łaknienie na rzeczy słodkie.
4. Zmniejszenie wydzielania zewnątrzwydzielniczej immunoglobuliny A (SIgA) w przewodzie pokarmowym. SIgA jest immunoglobuliną odpowiedzialną za utrzymanie prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Bierze udział we wchłanianiu składników odżywczych z przewodu pokarmowego do krwi. Decyduje, który składnik pożywienia może być bezpiecznie wchłonięty. Pełni rolą stabilizującą i zapobiega patologicznym zmianom flory jelitowej. Prawidłowo wydzielana zapobiega dysbiozie i „zespołowi przeciekającego jelita”.
5. Zwiększone ryzyko osteoporozy.
6. Zmniejszenie odporności organizmu, poprzez zwiększenie produkcji limfocytów klasy Th2, zaangażowanych w odpowiedz humoralną (produkcję przeciwciał). W organizmie ilość Th2 jest równoważona przez limfocyty klasy Th1, wspierające tzw. opowiedz komórkową. U zdrowego człowieka występuje równowaga pomiędzy ilością Th1. Nasilenie produkcji przeciwciał może wtórnie prowadzić do zmniejszenia ilości SIgA i w ten sposób nasilić „zespół cieknącego jelita”.
7. Pogorszenie funkcjonowanie układu nerwowego: pamięci, koncentracji; wzrost zachowań depresyjnych.
8. Pogorszenie funkcjonowania części mózgu zwanej hipokampem. Wymierną cecha tego zjawiska jest pogorszenie funkcjonowania pamięci krótkoterminowej.
9. Pogorszenie funkcji wydzielniczej podwzgórza. Podwzgórze to w naszym mózgu „zef szefów”. Produkuje neuroprzekaźniki i hormony, zawiaduje wieloma czynnościami, m.in. gospodarką wodną, pobieraniem pokarmu, przemianą węglowodanów i tłuszczów, snem. Ważne dla sportowców – podwzgórze jest zaangażowane w produkcję hormonu wzrostu i testosteronu. Jeśli wysokie stężenie kortyzolu obniża funkcję podwzgórza, to tym samym zmniejsza stężenie obydwu hormonów!
Źródło: Appl Clin Genet. 2014 Apr 1;7:43-53. doi: 10.2147/TACG.S39993. eCollection 201 wykładu na kanale: FatIsNotYourFault, J Affect Disord. 2015 Apr 1;175:494-506. doi: 10.1016/j.jad.2015.01.038. Epub 2015 Jan; Horm Metab Res. 2014 Dec;46(13):905-10. doi: 10.1055/s-0034-1387797. Epub 2014 Sep 17: Physiol Res. 2014;63(6):693-704. Epub 2014 Aug 26.
fot. Pixabay