29 lis Jak poprawić odporność dziecka za pomocą diety?
W tym wpisie dowiesz się jakie składniki diety wzmacniają układ odpornościowy malucha. A także jakie ją najbardziej niszczą. Pokażemy zdrowe zamienniki produktów bardzo niezdrowych. Powiemy także o probiotykoterapii – czy powinno się ją stosować.
Jak poprawić odporność dziecka?
Może na początek powinniśmy powiedzieć co szkodzi układowi odpornościowemu dziecka. A odpowiedz jest prosta – to samo co ludziom dorosłym. Czyli jeśli w diecie dziecka będzie dominować wysoko przetworzone, śmieciowe produkty, jego układ odpornościowy nie będzie się rozwijać prawidłowo.
Okres rozwoju dziecka, na który należy szczególnie uważać to czas po 6 miesiąc życia. Bo jest to moment, w którym do diety dziecka „zaprasza „ się coraz więcej nowych pokarmów. To także moment, w którym Mamy rozglądając się za produktami bogatymi w składniki mineralne i witaminy, często sięgają po produkty reklamowane ( i często mało zdrowe). W diecie dziecka pojawiają się po raz pierwszy produkty skrajnie nieodpowiednie (co zresztą ulega jeszcze pogorszeniu gdy dziecko dorasta i dokonuje wyborów pod wpływem grupy rówieśniczej i reklam). Dlatego dziś wskażę wam produkty najgorsze dla układu immunologicznego dziecka – jednoczenie pokazując ich zdrowe zamienniki.
Jak zdrowo żywić dzieci dbając o układ odpornościowy ?
Jak wiemy odporność dziecko nabywa stopniowo. Przychodząc na świat dysponuje bardzo ograniczoną maszynerią pomagającą mu przetrwać w tak krańcowo wrogim środowisku. Jednym z najbardziej dynamicznych układów odpornościowych dziecka (o który musimy zadbać dietą) jest układ immunologiczny związany z błoną śluzową jelita (GALT). Jego integralną częścią są bakterie jelitowe, które pojawiają się licznie w przewodzie pokarmowym podczas porodu (o czym piszę o tym we wcześniejszym wpisie https://dietetica.com.pl/blog/jak-pomoc-dziecku-po-cesarce-w-prawidlowym-rozwoju-jego-flory-bakteryjnej.html
Układ odpornościowy dziecka rozwija się już w życiu płodowym, a płód jest chroniony w tym okresie przez przeciwciała mamy ( IgG) przechodzące przez łożysko. A więc zdrowo żywiąca się mama, której dieta wspiera jej układ odpornościowy i jej bakterie jelitowe – to mama chroniąca dziecko na 100%. Piszę o tym tu: https://dietetica.com.pl/blog/jak-sie-odzywiac-w-ciazy-i-zadbac-o-diete-po-porodzie-i-czy-warto-brac-probiotyki-w-ciazy.html
Oraz:
https://dietetica.com.pl/blog/cz1-piec.html
https://dietetica.com.pl/blog/cz-2-skad-sie-biora-zdrowe-dzieci.html
Jak wpierać odporność dziecka ?
Po pierwsze należy karmić dziecko piersią. Nic nie zastąpi pokarmu matki, jego skład jest wyjątkowy i zmienia się wraz ze wzrostem i rozwojem dziecka. Pokarm mamy nie jest jałowy. To prawdziwy koktajl składników odżywczych i prozdrowotnie działających na układ odpornościowy dziecka … bakterii. Te bakterie obecne w pokarmie kobiety należą do rodzajów Lactobacillus, Staphyococcus, Enterococcus, oraz Bifidobacerium.
Wprost z mleka mamy, bakterie trafiają do jelita dziecka, gdzie zaczynają produkcje cząstek wspierających odporność np. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych czy cząstek o charakterze bakteriobójczym – np. immunoglobulin (przeciwciał) z klas IgA, IgM, oraz IgG. Oprócz tego w mleku matki znajdują się komórki układu odpornościowego odpowiedzialne za usuwanie bakterii chorobotwórczych (neutrofile, limfocyty, komórki żerne). To nie wszystko, w mleku mamy są jeszcze inne prawdziwe skarby – białka zwalczające patogeny, takie jak lizozym, laktoferyna czy angiogenina.
Probiotyki poprawiają odporność ale czy można je podawać podczas karmienia? I komu mamie czy dziecku?
Tu wyniki nie są jednoznaczne, choć zdecydowanie efekt będzie wtedy gdy podamy probiotyk dziecku. Np. zauważono, że niektóre szczepy bakteryjne mogą być pomocne w np. podczas szczepień- zwiększając odpowiedz immunologiczną. Tak się działo w badaniach w których podawano niemowlętom karmionym piersią ( dzieci poniżej 6 miesiąca) szczep probiotyczny Lactobacillus paracasei F19. Dzieci zaszczepione potem szczepionką przeciw błonicy, tężcowi czy pałeczce hemofilnej typu b zdecydowanie lepiej odpowiadały na te szczepienie.
Jednak należy pamiętać, że nie ma wskazań medycznych do stosowania bakterii probiotycznych do poprawy odporności u dziecka. Takie wskazania są dla: leczenia ostrej biegunki oraz zapobiegania biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków (proponowane szczepy to Lactobacillus rhamnosus GG [LGG] oraz Saccharomyces boulardii). Można rozważyć ( w więc nie ma jednoznacznej rekomendacji dla zastosowania LGG w zapobieganiu biegunce szpitalnej). Bardzo ważną rekomendacją jest zastosowanie szczepu bakterii Lactobacillus reuteri DSM 17 938.15 w leczeniu kolki niemowlęcej, zwłaszcza u niemowląt karmionych piersią.
Probiotyki jak wybrać
Uwaga – na co zwracać uwagę przy doborze właściwego probiotyku? Na nazwę szczepu – jest jak paszport. Dokładnie opisuje z czym mamy do czynienia i co ważne – daje pewność że bazujemy na dobrych, zweryfikowanych w badaniach probiotykach. Nazwa szczepu to literki i cyfry w trzecim członie nazwy probiotyku. Spójrzmy na przykład Lactobacillus. reuteri DSM 17 938.15– właśnie DSM 17 938.15 opisuje szczep. Od reguły są wyjątki dla „starych” i dobrze przebadanych probiotyków, które nie mają nazwy szczepu w nazwie – to np. Saccharomyces boulardii.
Jak wpływać na odporność dzieci po 6 tym miesiącu życia?
Kiedy dziecko ma 6 miesięcy zaczynamy rozszerzać dietę – ważne jest by robić to dobrze, wspierając układ immunologiczny. Tu trzeba pamiętać o paru żelaznych zasadach:
1. Stopniowe wprowadzanie nowych pokarmów przyzwyczaja układ odpornościowy dziecka do nowych antygenów. I to super wiadomość. Dobra częstotliwość nowych produktów to raz na parę dni, bardzo niewielka ilość np. łyżeczka. Gdy wszystko jest dobrze możemy częstotliwość i ilość nowego produktu zwiększać.
2. Posiłki powinny być podawane regularnie z odstępami trwającymi od 2-4 godzin.
3. Dieta powinna zawierać „jedzenie” dla bakterii czyli dobrej jakości błonnik, który poprzez zadbanie o bakterie będzie wzmacniał odporność. Najlepszy jest mix błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego czyli np. kasza z pełnego przemiału z warzywami czy owocami sezonowymi.
Co mogę polecić: płatki owsiane, płatki jęczmienne, kasze (np. jaglana), warzywa (ze skórka gdy są młode- marchew, buraczek, zielonolistne warzywa, fasolka szparagowa, fasolka azuki) i owce (jabłka, morele, banany, winogrona, śliwki, figi)
4. Produkty fermentowane ale uwaga bez użycia soli – czyli jogurty czy kefiry
5. Zupy gotowane w domu ( a nie ze słoiczka) na bazie bulionów długo gotowanych ( na bazie mięsa np. wołowego z kością i drobiu) czy bulionu z ryb. To świetne źródło glutaminianiu – aminokwasu działającego jak „plaster „ na jelita. Na bazie bulionu warto robić kolejne zupy
Co jest niebezpieczne dla odporności dziecka?
Pokarmy bogate w cukier lub sól. Pamiętaj że zanim dziecko skończy 6 miesięcy, całą potrzebną mu sól ( chlorek sodu) otrzyma z mleka matki. Twoje dziecko potrzebuje bardzo małej ilości soli: mniej niż 1g (0,4g sodu) dziennie do pierwszych 1 roku życia, a mniej niż 2g (0,8g sodu) od jednego do trzeciego roku życia. Kiedy do diety wprowadza się stałe posiłki NIE powinno się ich dosalać. Nawet jeśli smakują one nijako. Nigdy nie można gotować posiłków z dodatkiem kostek bulionowych ponieważ zazwyczaj są one bogate w sól. Jeśli jedzenie Twojego dziecka wymaga odrobiny dodatkowego smaku, można użyć zamiast tego ziół (koperek, lubczyk).
Produkty o wysokiej zawartości soli to chipsy i solone krakersy. To produkty bogate w sól, z którą nie są w stanie poradzić sobie nerki dziecka!
Na co zamienić Jakie zdrowe przekąski można zaoferować: ciastka ryżowe lub owsiane, pałeczki chlebowe,
Posiłki gotowe
Gotowe posiłki dla dorosłych i starszych dzieci są często bogate w cukier i sól. To sprawia, że nie nadają się one dla niemowląt i małych dzieci. Zdecydowanie lepsze jest przygotowanie tego samego posiłku w domu ( co przy okazji jest znacznie zdrowsze i tańsze). Zamiast kupować gotowe posiłki, można zapoznaj się z tymi szybkimi i łatwymi przepisami dla dzieci w wieku od sześciu miesięcy do jednego roku. Jeśli masz mało czasu, spróbuj gotować posiłki partiami w weekend.
Słodycze i czekolada
Twoje dziecko naprawdę ich nie potrzebuje. To tylko źródło kalorii, bez dobrych składników odżywczych. Co więcej słodycze podawane dziecku we wczesnym stadium rozwoju, mogą mieć na przyszłe preferencje smakowe dziecka, utrudniając mu późniejsze spożywanie zdrowszych pokarmów. Na co zmienić?
Wiele rodzajów owoców to pyszne i zdrowsze alternatywy słodyczy. Zamiast czekolady lub słodyczy, zaproponuj swojemu dziecku kawałki owoców, np: banana, brzoskwinię, jagody, maliny, melon
Napoje gazowane
Twoje dziecko nigdy nie potrzebuje napojów gazowanych. Jest kilka powodów, aby ich unikać:
Po pierwsze większość z nich jest wypełniona cukrem, co wręcz dewastuje odporność dziecka. Po drugie, niektóre zawierają kofeinę, która może być uzależniająca i może zakłócać jego sen. Po trzecie, alternatywy bezckrowe tych napojów wcale nie są zdrowsze – są bardzo kwaśne, co może uszkodzić rozwijające się zęby Twojego dziecka.
Co dziecko powinno pić – dopóki dziecko nie skończy jednego roku życia, jedyne napoje to mleko mamy lub dodatkowa woda z posiłkami
Soki owocowe
Soki owocowe i koktajle owocowe są bogate w naturalne cukry i są kwaśne, co oznacza, że mogą uszkodzić zęby dziecka. I nie są dobre dla układu odpornościowego. Kiedy zaczniecie podawać dziecku pokarm stały, można wprowadzić do diety rozcieńczony sok owocowy lub warzywny w porze posiłku. Sok owocowy musi być dobrze rozcieńczony – używamy do tego co najmniej 10 części wody do jednej części soku.
Słownik:
Antygen to każdy związek chemiczny, na który układ immunologiczny odpowie produkcją swoistych przeciwciał.
The Journal of Pediatrics, 2016. pii: S0022-3476(16)30 025–7. doi:10.1016/j.jpeds.2016.04.003
Gastroenterologia Kliniczna
2014, tom 6, nr 1, 16–23
Dieta dziecka a prawidłowy rozwój układu pokarmowego Food Forum nr 3 (37) 2020
Odporność dziecka w kontekście stosowania probiotyków wspierających układ odpornościowy Food Forum nr 3 (37) 2020
https://www.babycentre.co.uk/a1052292/the-five-worst-foods-for-babies