24 lut Jak pomóc chorym jelitom?
Przewód pokarmowy człowieka jest uważany za jeden z najgęściej zamieszkałych i najbardziej zróżnicowanych ekosystemów naszej planety. Do ogromnej ilości mikroorganizmów zamieszkujących jelita należą gromady bakterii zwane Firmicutes, Bacteroidetes, Actinobacteria, Proteobacteria, Fusobakteria i Verrucomicrobia, ( z czego dwie pierwsze Firmicutes i Bacteroidetes reprezentują 90% mikroorganizmów jelitowych). To 38 miliardów komórek bakteryjnych. Ogromny ekosystem z którym musimy się bardzo liczyć. Wiemy, że mikrobiota jest „narządem” bardzo plastycznym zmieniającym się razem z nami i dostosowującym się do gospodarza przez całe jego życie. Wiadomo, że ta różnorodność gatunkowa mikroorganizmów ulega gwałtownemu „zachwianiu” u osób chorych
Mikrobiota człowieka zdrowego jest bardzo zróżnicowana gatunkowo i charakteryzuje się względnie dobrą stabilnością w dłuższym okresie czasu. Ale wile czynników może tę sielankę zmienić – opcją „atomową” bardzo zmieniającą mikrobiom jest stosowanie antybiotyków oraz innych leków, przewlekłe choroby, urazy i zmiany hormonalne oraz .. beznadzieje diety.
Mikrofora jelitowa – po co nam ona ?
Można powiedzieć, że nasze mikroorganizmy jelitowe ciężko dla nas pracują wspomagając funkcję całego organizmu. Bakterie jelitowe są regulatorami trawienia w przewodzie pokarmowym, odgrywają ważną rolę w syntezie i wchłanianiu składników odżywczych i metabolitów – w tym kwasów żółciowych, lipidów, aminokwasów, witamin (syntezują witaminy z grupy B -B12, B9, H, B1, B2, PP, B6, B5 oraz witaminę K) neurotransmiterów (min.kwas gammaaminomasłowy, serotonina).
Mikrobiota jelitowa pełni kluczową rolę w regulacji funkcji układu oraz w zachowaniu integralności bariery jelitowej.
Ale żeby mikrobioty jelitowa mogła prawidłowo funkcjonować potrzebny jest błonnik – to jeden z najważniejszych składników diety! Czyli chore jelita i dieta
Najgorszy dla stanu mikrobioty jest niedobór lub brak błonnika w diecie. Dieta o małej zawartości błonnika prowadzi szybko do ubytku bakterii syntezujących cenne dla naszego zdrowia krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – w tym bohatera tego wpisu czyli kwasu masłowego.
Maślan korzyści dla zdrowia
Maślan to jednen z krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (do których należą kwas octowy, masłowy, propionowy). Te kwasy tłuszczowe są wytwarzane i zużywanie głównie w jelitach. Głównym kwasem tłuszczowym wytwarzanym przez bakterie jest octan, pozostałe propionian i maślan, które występują w dużo mniejszej ilości (proporcje odpowiednio 1:1:3 dla maślanu: propionianu i octanu). Kwas masłowy jest produkowany głównie przez bakterie z gromady Firmicutes, kwas propionowy przez gromadę Bacteroidetes, a kwas octowy przez większość bakterii beztlenowych
Maślan jest najbardziej „wszechstronnym” SCFA – jest głównym źródłem energii dla komórek nabłonkowych jelita i odgrywa rolę w funkcjonowaniu osi mózgowo jelitowej, ma działanie przeciwnowotworowe i przeciwzapalne oraz ma niebywałą rolę w rozwoju i sprawnym funkcjonowaniu bariery jelitowej. Maślan może brać udział w ….odchudzaniu. Takie wyniki uzyskano w wielu badaniach, w których udowdniono, że kwas masłowy reguluje ilości przyjmowanych kalorii – stymulując wydzielanie hormonów hamujących apetyt – peptydu YY (PYYY) i glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) i GLP-2 . Maślan ma także wpływ na ograniczenie ekspresji Czynnika adipocytów indukowanego postem (Fasting Induced Adipose Factor , FIAF) który nasila degradację lipoprotein i odkładanie się wolnych kwasów tłuszczowych w tkance tłuszczowej.
Kwas masłowy jest bez wątpienia najcenniejszym kwasem tłuszczowym. On tez jest do kupienia w aptekach w formie suplementu . Ale czy warto po niego sięgać?
Tak – kwas masłowy tworzy przyjazne środowisko dla bakterii jelitowych, wzmacnia barierę jelitową i obniża zapalenie in situ . W badaniach na modelu zwierzęcym wykazano, że podanie maślanu zmniejszało ogólnoustrojowy stan zapalny poprzez ograniczenie zjawiska rozszczelniania bariery jelitowej i redukcją zapalenia.
Maślan sodu w niezastąpiony w terapii schorzeń jelitowych
Wyniki badań z udziałem pacjentów ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego wskazują, że suplementacja maślanem sodu redukuje dolegliwości jelitowe (wzdęcia, ilość wypróżnień, bóle) już po paru tygodniach stosowania.
Terapia maślanem sodu przynosiła redukcję ilości wypróżnień o osób cierpiących na biegunkę podróżnych (1.9 wypróżnień w grupie przyjmującej maślan vs. 4.2 w grupie placebo, p = 0.04) .
Maślan sodu w bezpieczny (w dawce doustnej 4 g/dzień) i dobrze tolerowany sposób poprawiła skuteczność mesalazyny stosowanej w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita. Podobne wyniki uzyskano dla kwasu aminosalicylowego (5 ASA), gdzie terapia skojarzona z podaniem maślanu była bardziej skuteczna niż samym 5 ASA.(
Jak w praktyce zwiększyć zawartość kwasu masłowego w diecie ?
Można zastosować jeden z trzech z możliwych sposobów :
- podać probiotyki czyli żywe kultury bakteryjne
- podać prebiotyk czyli włókno, które pobudzi wzrost bakterii produkujących maślan,
- podać maślan (postbiotyk).
Wydaje się, że najlepsze efekty daje technika łączenia pro i prebiotykoterapii, czy zastosowanie probiotyku z kwasem masłowym lub prebiotyku z kwasem masłowym – choć oczywiście nadal brakuje wytycznych.
W aptece pytajcie o suplementy z maślanem. Wielu moim pacjentom bardzo pomógł . I może pomóc Tobie.
Literatura
Arumugam, M., Raes, J., Pelletier, E., Le Paslier, D., Yamada, T., Mende, D.R., Fernandes, G.R., Tap, J., Bruls, T., Batto, J.-M., et al. (2011). Enterotypes of the human gut microbiome. Nature 473, 174–180.
Banasiewicz, T., Krokowicz, Ł., Stojcev, Z., Kaczmarek, B.F., Kaczmarek, E., Maik, J., Marciniak, R., Krokowicz, P., Walkowiak, J., and Drews, M. (2013). Microencapsulated sodium butyrate reduces the frequency of abdominal pain in patients with irritable bowel syndrome. Colorectal Dis 15, 204–209.
Biagi, E., Franceschi, C., Rampelli, S., Severgnini, M., Ostan, R., Turroni, S., Consolandi, C., Quercia, S., Scurti, M., Monti, D., et al. (2016). Gut Microbiota and Extreme Longevity. Curr Biol 26, 1480–1485.
Iizumi, T., Battaglia, T., Ruiz, V., and Perez Perez, G.I. (2017). Gut Microbiome and Antibiotics. Arch Med Res 48, 727–734.
John, G.K., Wang, L., Nanavati, J., Twose, C., Singh, R., and Mullin, G. (2018). Dietary Alteration of the Gut Microbiome and Its Impact on Weight and Fat Mass: A Systematic Review and Meta-Analysis. Genes 9, 167.
Kasubuchi, M., Hasegawa, S., Hiramatsu, T., Ichimura, A., and Kimura, I. (2015). Dietary gut microbial metabolites, short-chain fatty acids, and host metabolic regulation. Nutrients 7, 2839–2849.
Krokowicz, L., Kaczmarek, B.F., Krokowicz, P., Stojcev, Z., Mackiewicz, J., Walkowiak, J., Drews, M., and Banasiewicz, T. (2014). Sodium butyrate and short chain fatty acids in prevention of travellers’ diarrhoea: a randomized prospective study. Travel Med Infect Dis 12, 183–188.
Louis, P., and Flint, H.J. (2017). Formation of propionate and butyrate by the human colonic microbiota. Environ Microbiol 19, 29–41.
Rinninella, E., Raoul, P., Cintoni, M., Franceschi, F., Miggiano, G.A.D., Gasbarrini, A., and Mele, M.C. (2019). What is the Healthy Gut Microbiota Composition? A Changing Ecosystem across Age, Environment, Diet, and Diseases. Microorganisms 7, 14.
Stilling, R.M., van de Wouw, M., Clarke, G., Stanton, C., Dinan, T.G., and Cryan, J.F. (2016). The neuropharmacology of butyrate: The bread and butter of the microbiota-gut-brain axis? Neurochem. Int. 99, 110–132.
Vernia, P., Monteleone, G., Grandinetti, G., Villotti, G., Di Giulio, E., Frieri, G., Marcheggiano, A., Pallone, F., Caprilli, R., and Torsoli, A. (2000). Combined oral sodium butyrate and mesalazine treatment compared to oral mesalazine alone in ulcerative colitis: randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study. Dig Dis Sci 45, 976–981.
Vernia, P., Annese, V., Bresci, G., d’Albasio, G., D’Incà, R., Giaccari, S., Ingrosso, M., Mansi, C., Riegler, G., Valpiani, D., et al. (2003). Topical butyrate improves efficacy of 5-ASA in refractory distal ulcerative colitis: results of a multicentre trial. Eur J Clin Invest 33, 244–248.